kratkeuring

verzegeling

Op het depot van de lei-importeur – of desgewenst op een andere locatie – wordt een partij leien voor een bepaald object in de kratten gekeurd. Hierbij worden de leien allereerst beoordeeld als bouwmateriaal: vorm, gemiddelde dikte, kleur, maatvoering. Daarnaast wordt gekeken of er insluitsels aanwezig zijn van mineralen die een nadelige invloed hebben op hun duurzaamheid, zoals ijzer-sulfiden, met mineralen opgevulde barsten en grote kalkinsluitsels / fossielen.

Uit alle kratten worden monsters genomen, die op bovenstaande aspecten worden  beoordeeld. Desgewenst kunnen na goedkeuring van de partij de kratten met douane-touw en -zegels worden verzegeld. In de rapportage worden dan de kratnummers opgenomen en het object waarvoor de leien bestemd zijn. Eenmaal goedgekeurd en aangevoerd op het werk kan zodoende worden geverifieerd of de aangevoerde partij ook inderdaad de gekeurde partij betreft.

Wanneer de partij voldoet aan de criteria van de kratkeuring, wordt een a-selecte steekproef van vijf stuks uit de beoordeelde monsters genomen, die als monstermateriaal meegenomen worden naar Amsterdam, waar zij onderworpen worden aan een petrografisch (= microscopisch) onderzoek. Dit heeft tot doel de verwachte levensduur van de leien te bepalen, ook wel de “duurzaamheid” genoemd.

vijf monsters voor petrografisch onderzoek

duurzaamheid

verwachte levensduur

goed, matig of slecht

Voor deze methode heeft Rockview ruim 25 jaar geleden in opdracht van de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg (thans onderdeel van het RCE) een uitvoerig onderzoek gedaan naar de levensduur van leien in bestaande dekkingen met een bekende leeftijd. Uit dit onderzoek is een stroomdiagram ontstaan dat doorlopen wordt vanaf “start” en waarin vragen staan die betrekking hebben op microscopisch waarneembare structuren in de leisteen en op een aantal soorten mineralen. De vragen worden met “ja” of ´nee” beantwoord en zo wordt het diagram doorlopen; “nee” betekent een stapje naar rechts en “ja” een stapje naar beneden, naar het vakje met de volgende vraag. Uiteindelijk leidt dit tot een vak met als oordeel “goed” (levensduur van minimaal 80 jaar), “matig” )levensduur van 50 – 70 jaar), of “slecht” (levensduur minder dan 50 jaar). Voor Rijksmonumenten mochten alleen leien met het predicaat “goed” worden toegepast. In dat geval wordt de partij goedgekeurd, anders afgekeurd.

Nu kunnen natuurlijk ook andere duurzaamheidseisen worden gehanteerd, afhankelijk van het soort object, en kunnen leien met een levensduurverwachting van bijvoorbeeld 50 – 70 jaar goedgekeurd worden.